Bez czego nie ma mowy o dobrej kuchni? Oczywiście bez patelni i garnków! Tylko, które wybrać? W końcu jest ich tak wiele i robi się je z najróżniejszych materiałów. Za czasów naszych babć nie było tego problemu, bo korzystały one głównie z naczyń żeliwnych. Wiesz, że też możesz po nie sięgnąć? Dowiedz się, dlaczego warto wybrać patelnie i garnki żeliwne oraz jak o nie zadbać, aby służyły przez lata.
Bez czego nie ma mowy o dobrej kuchni? Oczywiście bez patelni i garnków! Tylko, które wybrać? W końcu jest ich tak wiele i robi się je z najróżniejszych materiałów. Za czasów naszych babć nie było tego problemu, bo korzystały one głównie z naczyń żeliwnych. Wiesz, że też możesz po nie sięgnąć? Dowiedz się, dlaczego warto wybrać patelnie i garnki żeliwne oraz jak o nie zadbać, aby służyły przez lata.
- Zalety i wady naczyń żeliwnych w kuchni
- Co wybrać: naczynia żeliwne czy z nieprzywierającą powłoką?
- Jakie naczynia żeliwne masz do wyboru?
- Jak używać i konserwować żeliwne naczynia?
- Gotuj z żeliwem, czyli jakie potrawy zrobisz z żeliwnymi naczyniami
- Nie musisz mieć żeliwnych nerwów do gotowania. Wystarczą żeliwne naczynia!
Zalety i wady naczyń żeliwnych w kuchni
Dobrym początkiem przy wyborze przyborów kuchennych z żeliwa jest sprawdzenie ich zalet i wad. Dzięki temu dokładnie dowiesz się, jakie są ich właściwości i zdecydujesz czy odpowiadają one potrzebą Twojej kuchni.
Zanim jednak poznasz plusy i minusy takich naczyń, warto przyjrzeć się bliżej żeliwu. Podobnie jak stal, jest to stop żelaza i węgla. Różnica między materiałami wynika z zawartości tego drugiego składnika. W stali węgiel nie stanowi więcej niż 2% całości, a w żeliwie jego zawartość dochodzi do nawet 6,5%. Dzięki temu produkty z żeliwa nabierają cech, które poznasz z poniższej listy.
Zalety naczyń żeliwnych
Co przemawia za wyborem przyborów wykonanych z tego stopu? Oto kilka najważniejszych korzyści:
- Trwałość – żeliwne naczynia są bardzo mocne i potrafią służyć przez dziesięciolecia. Pod warunkiem, że się o nie odpowiednio dba.
- Równomierne rozkładanie ciepła – materiał nagrzewa się stosunkowo długo, co jest bardzo pożądane, ponieważ wysoka temperatura rozchodzi się równomiernie po całej powierzchni. Umożliwia to wygodniejsze i dokładniejsze smażenie.
- Utrzymywanie ciepła – stop bardzo dobrze i długo utrzymuje gorąco. Dzięki temu jedzenie przyrządzone w żeliwnych garnkach czy kociołkach pozostaje ciepłe nawet kilka godzin po ich przyrządzeniu.
- Na każdą kuchenkę i nie tylko – za sprawą swoich ferromagnetycznych właściwości żeliwne naczynia wykorzystasz zarówno na kuchenkach indukcyjnych, jak i gazowych czy elektrycznych. Ponadto bez przeszkód wykorzystasz je do pieczenia w piekarniku lub gotowania nad otwartym ogniem podczas kampingu.
- Bezpieczeństwo – żeliwne garnki i patelnie nie zawierają szkodliwych substancji, które mogłyby stanowić zagrożenie dla Twojego zdrowia. Mało tego – naczynia te są wręcz wskazane dla osób cierpiących na anemię! Potrzebują one bowiem dużo żelaza, a tego nie brakuje w składzie stopu. Podczas gotowania czy smażenia przenika ono do przyrządzanego jedzenia, więc zyskujesz potrawy bogate w żelazo.
Wady naczyń żeliwnych
Jak to bywa ze wszystkim na świecie, tak i żeliwne naczynia mają swoje minusy. Zaliczają się do nich następujące cechy:
- Waga – materiał jest dość ciężki i podnoszenie go wymaga niemałej siły. Odczujesz to szczególnie wtedy, gdy przygotujesz cały garnek zupy czy sosu i zechcesz go przenieść.
- Kruchość – pomimo swojej trwałości żeliwo cechuje się też dużą podatnością na pęknięcia. Wynika ona z podwyższonej zawartości węgla, która sprawia, że stop nie jest tak elastyczny jak np. stal. Należy więc unikać obijania żeliwnych naczyń.
- Wrażliwość na kwas – stop źle znosi działanie kwaśnych potraw. Lepiej więc unikać dań zawierających ocet, sok z cytryny czy pomidory.
- Długi czas nagrzewania – oznacza to, że takie przybory nie nadają się dla osób lubiących gotować na szybko.
- Konserwacja – w przeciwieństwie do zwykłych patelni czy garnków, te wykonane z żeliwa wymagają czegoś więcej niż tylko umycie za pomocą płynu do naczyń. Trzeba im poświęcić nieco więcej czasu.
Co wybrać: naczynia żeliwne czy z nieprzywierającą powłoką?
Powszechnie pojawiającym się mitem na temat naczyń żeliwnych jest kwestia przywierania potraw. Wiele osób skarży się, że jedzenie przypala się do dna np. żeliwnej patelni i dlatego przerzucają się na modele z nieprzywierającą powłoką. To jak to w końcu jest?
Żywność nie przypala się na żeliwie pod warunkiem, że smaży się ją tak, jak należy. Co to znaczy? Przede wszystkim takie patelnie czy garnki powinny być odpowiednio zakonserwowane. Drugą kwestią jest odpowiednie nagrzanie naczynia i tłuszczu. Pod żadnym pozorem nie kładź niczego na zimnej patelni, bo na pewno się przypali.
Poza właściwym przygotowaniem żeliwnych naczyń warto też pamiętać o samym jedzeniu. Chodzi głównie o to, żeby nie było zimne i prosto z lodówki. Najlepiej ogrzać je wcześniej do temperatury pokojowej. Zwróć też uwagę na to, żeby było suche. Nawet odrobina wilgoci na powierzchni może doprowadzić do przypalenia.
Stosując się do tych zaleceń, na pewno uda Ci się usmażyć ulubiony stek czy rybę tak, żeby nie przywarły do dna.
Jakie naczynia żeliwne masz do wyboru?
Pomimo że naczynia żeliwne kojarzą się z tradycyjnym gotowaniem, to nadal są niezwykle popularne zarówno w prywatnych, jak i profesjonalnych kuchniach. Dlatego bez problemu znajdziesz najróżniejsze rodzaje tych przyborów. Jakie są więc rodzaje naczyń?
- Patelnie żeliwne – jedne z najpopularniejszych sprzętów z tej kategorii. Dostępne są w różnych wariantach np. żeliwne patelnie grillowe lub o płaskim dnie.
- Woki żeliwne – czyli głębokie patelnie do intensywnego smażenia.
- Garnki żeliwne – doskonałe do potraw wymagających czasu.
- Brytfanny żeliwne – naczynia bardzo podobne do garnków tylko o owalnym kształcie.
- Kociołki żeliwne – nazywane również myśliwskimi ze względu na popularność wśród myśliwych. Zwykle zawiesza się je nad ogniskiem lub wstawia bezpośrednio do żaru. Posiadają one nóżki zapewniające stabilność i dość miejsca na wsunięcie pod naczynie rozpalonego drewna.
Jak widzisz, masz w czym przebierać. Szukasz też innych przyborów kuchennych do swojej kuchni? W takim razie z naszego kolejnego artykułu dowiedz się, jakie są najlepsze patelnie do domu i gastronomii.
Jak używać i konserwować żeliwne naczynia?
Wspominaliśmy, że żeliwne naczynia potrafią służyć przez długie lata. Warunkiem jest jednak ich właściwe użytkowanie oraz regularna konserwacja. Bez tego Twoje przybory kuchenne będą do wyrzucenia już po kilku tygodniach użytkowania. Jak więc dbać o żeliwne patelnie i garnki?
Konserwacja żeliwnych naczyń przed pierwszym użyciem
Odpowiedzialne korzystanie z naczyń zaczynasz już po ich rozpakowaniu. Zanim coś na nich usmażysz, należy je dokładnie umyć wodą. Po dokładnym opłukaniu, za pomocą ręcznika papierowego osusz naczynie. Teraz na jego powierzchnie nałóż cienką warstwę oleju – najlepiej takiego o wysokiej temperaturze dymienia np. rzepakowego czy ryżowego.
Pora na wygrzanie żeliwa. W tym celu postaw naczynie na palniku lub włóż je do piekarnika i ustaw temp. między 170-200°C. Zbyt szybkie lub mocne nagrzewanie jest niewskazane, ponieważ doprowadzi to do nierównomiernego rozprężenia metalu. W efekcie dojdzie do jego wypaczenia, a nawet uszkodzenia. Po ok. 60 min wygrzewania wytrzyj powierzchnię z nadmiaru oleju (uważaj, żeby się nie poparzyć!) i gotowe.
Korzystanie z żeliwnych naczyń
Korzystając z naczyń żeliwnych, warto pamiętać o kilku zasadach:
- Dobieraj odpowiednią wielkość palnika – zwróć uwagę czy płomień lub grzałka płyty indukcyjnej nie wykracza poza średnicę dna garnka/patelni. Chcesz uniknąć ogrzewania ścianek, które mogłyby się wypaczyć.
- Pamiętaj o natłuszczeniu powierzchni – żeliwo nie służy do smażenia na sucho. Zawsze dodawaj nawet odrobinę tłuszczu. W przeciwnym razie doprowadzisz do uszkodzenia sprzętu.
- Nie używaj metalowych przyborów – łopatki, łyżki, chochle itp. powinny być wykonane z drewna lub tworzywa sztucznego. Metalowe mogłyby obtłuc naczynie.
- Poczekaj z myciem – długie utrzymywanie ciepła sprawia, że nie należy zalewać żeliwa wodą, zwłaszcza jeśli jest zimna. Może to doprowadzić do pęknięcia.
Pamiętaj również o tym, żeby naczynia żeliwne myć wyłącznie pod bieżącą wodą i nigdy w zmywarce. Materiał ma porowatą strukturę i absorbuje płyny, więc istnieje ryzyko, że wchłonie środki czyszczące stosowane do mycia naczyń.
Konserwacja żeliwnych naczyń
Po każdorazowym użyciu i wyczyszczeniu żeliwa upewnij się, że jest odpowiednio osuszone oraz naoliwione. Raz na jakiś czas zakonserwuj naczynia w taki sam sposób, jak przed ich pierwszym użyciem. Zagwarantujesz wówczas doskonałą trwałość i jakość sprzętów.
Warto również wspomnieć, że nie musisz obawiać się rdzy. Żeliwo koroduje wyłącznie powierzchniowo, więc wystarczy usunąć powstały nalot, aby móc znów korzystać z naczyń. W tym celu najlepiej sięgnąć po sól i lekko wilgotną gąbkę z ostrą powierzchnią. Za ich pomocą wyszoruj całe naczynie, opłucz je, a gdy już usuniesz wszystkie plamki rdzy, zakonserwuj.
Gotuj z żeliwem, czyli jakie potrawy zrobisz z żeliwnymi naczyniami
Wiesz już, czym cechują się żeliwne patelnie i garnki. Nie są Ci obce zalety i wady, a także sposób na utrzymanie ich w doskonałym stanie. Jedyne co pozostaje do poznania to potrawy, które możesz przyrządzić dzięki nim.
Zacznijmy od żeliwnych garnków. Tutaj większego zaskoczenia nie będzie, ponieważ wykorzystasz je przede wszystkim do przyrządzania najróżniejszych zup. Może to być rosół, krupnik czy grochówka. Sprawdzą się także do dań wymagających sporo czasu np. gulaszu, bigosu czy różnych sosów, a także potraw jednogarnkowych. Ze względu na doskonałe rozprowadzanie ciepła, żeliwne garnki idealnie nadają się do pieczenia chleba. Dzięki nim uzyskasz chrupiącą skórkę i delikatny środek w każdym bochenku.
Żeliwne patelnie to z kolei propozycja dla miłośników dań smażonych. Dzięki równomiernemu nagrzewaniu są wręcz niezastąpione do przyrządzania steków czy burgerów (dowiedz się, jak zrobić najlepsze burgery). Wykorzystasz je też do smażenia naleśników czy jajek sadzonych.
Z żeliwnymi kociołkami podbijesz serca wszystkich uczestników imprezy plenerowej czy wypadu pod namioty. Zrobisz w nich np. zupę rybną ze szczupaka wyłowionego prosto z wody. Udusisz też mięso i przygotujesz pyszny myśliwski gulasz ze świeżo zebranymi grzybami. Co więcej, pokrywki takich kociołków świetnie sprawdzą się jako patelnie, więc bez problemu zrobisz jajecznicę na śniadanie.
Nie musisz mieć żeliwnych nerwów do gotowania. Wystarczą żeliwne naczynia!
Żeliwne naczynia to niezastąpieni pomocnicy, jeśli chcesz gotować smacznie, zdrowo i tradycyjnie. Doskonałe właściwości tego stopu zostały już docenione przez wielu kucharzy na cały świecie. Z żeliwnych patelni, garnków i kociołków korzysta się w prawie każdej restauracji, a i w niejednym domu są częstym widokiem. Nie ma się więc, co zastawiać. Wybierz żeliwne naczynie już dziś!
Udostępnij