Jak zrobić oczko wodne w ogrodzie – kompleksowy poradnik

Oczko wodne stanowi cenne urozmaicenie ogrodu. Może być dodatkiem estetycznym, a zarybione i obsadzone ciekawymi roślinami pozwoli na obserwację przyrody. Podpowiadamy, jak podejść do tematu krok po kroku i zrobić własne oczko wodne. Nie jest to trudne, a interesująco zaaranżowany zbiornik da właścicielowi sporo satysfakcji. 

Udostępnij

Autor expondo expert
9 kwietnia, 2021

Oczko wodne stanowi cenne urozmaicenie ogrodu. Może być dodatkiem estetycznym, a zarybione i obsadzone ciekawymi roślinami pozwoli na obserwację przyrody. Podpowiadamy, jak podejść do tematu krok po kroku i zrobić własne oczko wodne. Nie jest to trudne, a interesująco zaaranżowany zbiornik da właścicielowi sporo satysfakcji. 

Projekt oczka wodnego w ogrodzie

Wiele osób zaczynających przygodę z ogrodnictwem wcześniej czy później stanie przed dylematami, jak zbudować szklarnię, skonstruować altankę czy wykopać własne oczko wodne.  

Przed rozpoczęciem prac związanych z zakładaniem sadzawki trzeba pamiętać, że jeżeli powierzchnia lustra wodnego ma przekraczać 50 m kw. wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Do niedawna należało również zgłaszać mniejsze oczka. Nie jest to obecnie konieczne, ale przed wbiciem szpadla w ziemię wypadałoby się upewnić czy nie natrafimy przypadkiem na światłowód lub rurę od gazu. Warto więc – zwłaszcza w przypadku głębszych konstrukcji – zgłosić w odpowiednim urzędzie chęć budowy takiego obiektu oraz zapoznać się dokumentacją techniczną miejsca.  

Kolejnym argumentem przemawiającym za „zalegalizowaniem” budowy jest fakt, że na budowę oczka można otrzymać dofinansowanie w ramach funduszu zapobiegania suszom. Osoby zastanawiające się zatem, jak zrobić zbiornik na deszczówkę, mogą z powodzeniem połączyć przyjemne z pożytecznym i nadać mu atrakcyjną formę. 

Należy pamiętać, że powyższe przepisy dotyczą oczek typowo ogrodowych, położonych w sąsiedztwie domu. Jeżeli zamierzamy wykopać sadzawkę na niezabudowanej działce pod lasem, konieczne będzie uzyskanie pozwolenia z tytułu ochrony terenów rolnych i leśnych. Taki zbiornik musi bowiem zostać sklasyfikowany jako zbiornik retencyjny lub staw rybny. 

Bardzo wydajne urządzenia na wynos.

MAŁA GASTRONOMIA

Kup teraz

Typy oczek wodnych w ogrodzie

Przymierzając się do prac, należy starannie wybrać miejsce i zaplanować wygląd zbiornika. Istnieje wiele typów oczek, a wybór właściwego zależy zarówno od gustu właściciela, jak i czynników zewnętrznych, np. rodzaju gleby. Jeżeli dysponujemy ogrodem z ziemią gliniastą, można pokusić się o wykopanie zbiornika „półdzikiego”. W przypadku, gdy gleba jest przepuszczalna, trzeba dno koniecznie zabezpieczyć folią lub wybetonować. Istnieją także gotowe, fabryczne formy do oczek wodnych oraz domowe patenty na budowę własnego, bardzo oryginalnego zbiornika z wanny czy opony. 

Oczywiście nasz akwen musi być dopasowany do rozmiarów działki. Będąc na etapie rozważań, jak zaprojektować ogród, warto więc wyznaczyć optymalne miejsce na sadzawkę. Jeżeli bowiem zamierzamy w zbiorniku przez cały rok trzymać ryby, musi on mieć odpowiednio duży rozmiar. W innym wypadku mogą nie przetrwać zimy pod lodem. Pamiętajmy też, że im większy stawik, tym łatwiej o zachowanie w nim równowagi biologicznej.  

Oczko wodne z fontanną

Nawet niewielkie oczko wodne warto wyposażyć w fontannę. Najlepiej zaopatrzyć się w modele fabryczne. Nie są drogie w zakupie, posiadają certyfikaty bezpieczeństwa, a ich montaż przebiega zwykle bardzo wygodnie.  

Jak zrobić oczko wodne z wodospadem? Potrzeba do tego skał oraz dużych kamieni, po których będzie spływała kaskada. Oszołamiające wrażenie zrobią też wodne pióropusze tryskających ze środka zbiornika. Ogrodnicy, którzy zastanawiają się nad tym, jak zaplanować nawadnianie ogrodu, mogą nawet pokusić się o włączenie ich w system podlewający rośliny w sąsiedztwie oczka. 

Kaskady oraz fontanny oprócz atrakcyjnego wyglądu spełniają ważną rolę. Wprawiają wodę w ruch, a dzięki temu ją natleniają. Ich kojący szum działa też bardzo relaksująco.  

Jak zrobić oczko wodne bez folii?

Właściciele dużych ogrodów mogą spróbować zrobić oczko w formie stawu, bez wykładania folią czy betonowania dna. W takim zbiorniku świetnie rosną rośliny doskonale czują się także ryby oraz inne zwierzęta wodne. Znaczny rozmiar sprawia, że wokół tego typu sadzawek sprawdzają się elementy architektury ogrodowej. Warto np. pokusić się o połączeni brzegów oczka mostkiem. Z kolei osoby zastanawiające się, jak zrobić huśtawkę ogrodową, mogą z powodzeniem zamontować ją na palach wbitych na brzegu lub nawet na pomoście. Bujanie się bezpośrednio nad taflą wodną zapewni użytkownikom niezapomniane wrażenia. 

Aby funkcjonowanie takiej sadzawki było możliwe, muszą być spełnione dwa kluczowe warunki – ziemia musi być gliniasta, a wody gruntowe odpowiednio wysoko położone. Ważna jest również właściwa głębokość (ok. 1,5 m), ponieważ w lecie woda w płytkim oczku szybko odparuje. Posiadając taki zbiornik, należy jednak liczyć się z tym, że w przypadku dużych susz może nie pomóc nawet regularne jej dopuszczanie i sadzawka wyschnie. 

Oczko wodne z opony

Świetnym sposobem na budowę oczka wodnego jest zagospodarowanie starej opony. Dzięki jej wykorzystaniu zbiornik uzyska bardzo stabilną, a zarazem elastyczną i odporną na pękanie formę o idealnie okrągłym kształcie. 

Jak zrobić oczko wodne z opony? Do tego celu doskonale nadają się duże modele ciągnikowe lub do kombajnów. Obkłada się je folią i wkopuje w ziemię. Można oczywiście z tego drugiego zabiegu zrezygnować, a brzegi opony obłożyć czy obmurować kamieniami. Takie oczko przybierze wówczas wygląd studni lub źródełka. Ciekawe wrażenie sprawi też aranżacja w formie ogrodu skalnego. 

Jak zrobić oczko wodne z wanny?

Bardzo atrakcyjnie wyglądać będzie również oczko ze starej wanny. Wystarczy wkopać ją w ziemię, zatkać odpływ korkiem i… gotowe! Brzegi takiego zbiornika warto wyłożyć kamieniami lub cegłą. Świetny efekt da także obsadzony niezbyt wysokimi roślinami o trawiastych liściach. 

Wymiary tego typu oczka pozwalają zwykle na utrzymanie w cieplejszych miesiącach kilku niewielkich rybek. Przed nadejściem zimy należy je jednak – w zależności od gatunku i tolerancji na chłód – odłowić i przenieść do domu lub wpuścić do większej sadzawki. 

Oczko wodne z beczki

Równie efektownie będzie wyglądało oczko wodne z beczki. Do tego celu wykorzystuje się beczki plastikowe, żelazne oraz drewniane. Postępuje się z nimi w takim wypadku podobnie jak z wannami. 

Drewnianych, rustykalnych egzemplarzy nie trzeba w całości obkładać kamieniami, ponieważ ich ściany same w sobie wyglądają dekoracyjnie. Warto taką beczkę po prostu zakopać w połowie lub 3/4 w ziemi i obsadzić np. z jednej strony trzciną lub skonstruować z brzegu kamienny wodospad. Bardzo efektownie wyglądają również kaskady z umieszczonych koło siebie 2-3 beczek o różnej wielkości.  

Jak zrobić oczko wodne w ogrodzie krok po kroku?

• Miejsce: najlepiej, aby oczko dysponowało w ciągu dnia zmiennym oświetleniem. Pozwoli ono na prawidłowy rozwój roślin wodnych, ale woda nie będzie się przegrzewać i ograniczony zostanie rozrost glonów. Należy jednak unikać silnie zacienionych miejsc pod drzewami, których liście sprawią dodatkowy duży problem podczas czyszczenia oczka jesienią. 
• Wykop: najlepiej sprawdzają się ukształtowane w sposób tarasowy. Ziemia się wówczas nie będzie obsypywać, a na kolejnych poziomach można sadzić rośliny o odmiennych wymaganiach. Jeżeli ma to być oczko wodne z rybami, powinno mieć przynajmniej 10 m kw. i najlepiej minimum 1 m głębokości. Woda w takim zbiorniku nie zamarznie w zimie do dna. 
• Realizacja: wykop najlepiej wyłożyć folią (ewentualnie wybetonować). Płachtę następnie obciąża się dużymi, płaskimi kamieniami lub cegłami. Powinna ona jednak leżeć dość luźno. Brzegi w zależności od upodobań obkłada się kamieniami, obsypuje żwirem czy piaskiem. Warto zawczasu przygotować także podwodne grządki, na których zasadzimy wodne rośliny. Można je również umieszczać we wszelkiego rodzaju pojemnikach – np. ceramicznych donicach. 

Rośliny w oczku wodnym

Wprowadzenie do zbiornika roślin jest kluczowe, ponieważ będą natleniać wodę, wiązać szkodliwe związki azotowe, a także zapobiegać zakwitom glonów. Dobór gatunku zależy nie tylko od naszych upodobań, ale również od rozmiaru zbiornika. Należy bowiem pamiętać, że różne gatunki tolerują inny stopień zanurzenia. Oczko wodne powinno zatem uwzględniać podział na strefy biologiczne.  

• Strefa błotna: wysokość lustra wody do kilku centymetrów od dna. Odpowiednia dla roślin bagiennych i błotnych (kaczeńce, wiązówki, trzciny, pałki, kosaćce). 
• Strefa płytka: maks. 30 cm. Świetnie będą rosły strzałki, trzciny oraz osoki. 
• Strefa głęboka: powyżej 30 cm. Sadzimy tu rdestnice, moczarki, grążele i grzybienie. W zbiornikach o przejrzystej wodzie i dobrym nasłonecznieniu można sadzić rośliny na głębokości do 2 m. 
• Strefa powierzchniowa: przeznaczona jest dla roślin pływających, które się nie ukorzeniają (rzęs, pistii, salwinii).  

Wybierając rośliny do zbiornika, trzeba pamiętać, że niektóre gatunki w sprzyjających warunkach błyskawicznie się rozrastają (rogatek, moczarka). Należy zatem regularnie usuwać ich nadmiar. To samo dotyczy rzęsy wodnej, ponieważ w kilka tygodni potrafi pokryć gęstym kożuchem całe lustro wody. Ratunkiem tu mogą okazać się karpie i karasie, które z apetytem wyjedzą jej nadmiar. 

Jak pielęgnować oczko wodne?

Istotną kwestią jest właściwa pielęgnacja oczka. Oprócz dopuszczania wody, usuwania nadmiaru roślin, dbania o stan instalacji (fontanny, filtry, napowietrzacze wody), trzeba także wziąć pod uwagę to, że sadzawka będzie wymagała cyklicznego czyszczenia. Warto zatem zawczasu zaopatrzyć się w siatki do zbierania opadłych z drzew liści oraz wszelkiego rodzaju akcesoria (wiadra, łopaty). Istnieją także specjalne odkurzacze-odmulacze do oczek, dzięki którym można w wygodny sposób pozbyć się zalegających na dnie osadów. 

W zimie należy dbać o dobrostan ryb, chroniąc je przed tzw. przyduchą związaną z niedoborem tlenu. Niektórzy w tym celu regularnie wyrębują przeręble, jednak nie jest to rozwiązanie optymalne, a rozchodząca się fala akustyczna szkodzi zwierzętom. Dobrze sprawdzają się za to różne pływaki z filtrem fontannowym lub grzałką pod powierzchnią wody. Można ostatecznie także umieścić na płyciźnie snopek słomy, dzięki któremu zachowany zostanie niewielki przepływ powietrza. Woda wewnątrz niego zamarznie, pozostawiając jednak wzdłuż źdźbeł mikroszczeliny. 

Jak zrobić oczko wodne – podsumowanie

Jeżeli do budowy oczka wodnego podejdziemy metodycznie: starannie wybierając miejsce, jego formę oraz żywą obsadę, to budowa i późniejsza pielęgnacja nie zajmą wiele czasu. Satysfakcja z pięknie utrzymanego, tętniącego życiem zbiornika będzie zaś na pewno wielka. Taki widok da właścicielowi dużo radości, zrobi też z pewnością wrażenie na rodzinie czy przyjaciołach. Letni relaks przy oczku wodnym jest bardzo przyjemny. Budowa altany ogrodowej lub tarasu w sąsiedztwie oczka będzie więc świetnym pomysłem. 

Należy przy tym pamiętać, że nawet niewielki zbiornik korzystnie wpłynie na mikroklimat ogrodu, podnosząc wilgotność w jego okolicy. W sadzawkach z upodobaniem lęgną się także pożyteczne w ogrodzie płazy, stanowi też doskonałe źródło wody pitnej dla ptaków śpiewających, jeży i innych drobnych zwierząt.