Nazwa lutospawanie od razu kojarzy się z dwoma pojęciami: lutowaniem i spawaniem. Trop jest prawidłowy, ponieważ technika ta łączy w sobie cechy obu. Choć powstała nieco ponad trzydzieści lat temu, zrobiła dużą karierę szczególnie w przemyśle motoryzacyjnym. W naszym dzisiejszym wpisie przedstawiamy jej specyfikę, zastosowanie i potrzebny sprzęt.
Nazwa lutospawanie od razu kojarzy się z dwoma pojęciami: lutowaniem i spawaniem. Trop jest prawidłowy, ponieważ technika ta łączy w sobie cechy obu. Choć powstała nieco ponad trzydzieści lat temu, zrobiła dużą karierę szczególnie w przemyśle motoryzacyjnym. W naszym dzisiejszym wpisie przedstawiamy jej specyfikę, zastosowanie i potrzebny sprzęt.
Na czym polega lutospawanie?
Lutospawanie opiera się na metodzie spawania MIG. Różni się ono jednak ilością koniecznej energii, która jest dużo mniejsza (proces niskoenergetyczny). Ponadto polega na topieniu lutu, a nie obrabianego materiału. Również wykorzystuje drut w osłonie gazu. Z tego powodu nazywa się je lutowaniem twardym w osłonie gazu obojętnego (argonu). Charakteryzuje się poniższymi zaletami:
- Uniknięcie uszkodzenia blachy – ze względu na niższą temperaturę. W przypadku lutospawania ocynku powłoka blachy zachowuje swoje antykorozyjne właściwości, ponieważ nie zostaje przegrzana (cynk nie zaczyna parować). Tym samym blacha poddana obróbce jest nadal chroniona i nie wygina się. Natomiast decydując się na spawanie ocynkowanej blachy tradycyjnymi metodami, musisz liczyć się z koniecznością kosztownego usuwania warstwy.
- Wysoka jakość spoin – spaw odporny na korozję, bez porów, z ładnym licem i małą liczbą odprysków. (Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o rodzajach spoin, przejdź do naszego kolejnego wpisu.)
- Uniknięcie zatrucia oparami cynku (tzw. gorączka cynkowa lub gorączka odlewników) – dzięki temu, że cynk w niskiej temperaturze nie paruje. W przeciwieństwie do tradycyjnego spawania, podczas którego wydzielają się trujące opary, powodujące takie objawy jak wysoka gorączka, nudności, kaszel, bóle głowy i mięśni, wysoki poziom leukocytów.
Wymienione cechy sprawiły, że lutospawanie ocynku szczególnie dobrze przyjęło się w blacharstwie. W masowych naprawach karoserii tę metodę ceni się nie tylko za wysoką jakość spoiny, ale również zabezpieczenie przed korozją. Lutospawanie wykorzystuje się nie tylko w obróbce blachy samochodowej i cienkiej blachy ze stali nierdzewnej. Sprawdza się w produkcji metalowych elementów małej architektury, balustrad, poręczy, barierek i ogrodzeń.
Spawarka do lutospawania
Decydując się na lutospawanie, z pewnością zastanawiasz się, jaka spawarka do lutospawania będzie najlepsza. Na rynku jest dostępnych klika typowych rodzajów spawarek, w tym inwertorowe migomaty. Część z nich posiada specjalną opcję lutospawania, w tym synergiczną kontrolę parametrów z regulacją grubości spawanego materiału. Masz wtedy gwarancję szybkiej i sprawnej pracy.
Warto również zwracać uwagę na budowę podajnika. Powinien być on wyposażony w teflonowy lub grafitowy wkład, aby z łatwością podawać miękki miedziany drut. Takie modele są zwykle polecane zarówno przez doświadczonych spawaczy, jak i początkujących, którzy zetknęli się już z lutospawaniem ocynku. Istnieje spore ryzyko, że korzystając ze zwykłej spawarki MIG MAG, nie będziesz w stanie ustawić odpowiednio niskich parametrów – prądu i napięcia.
Drut do lutospawania
Lutospawanie, podobnie jak metoda MIG MAG, wymaga użycia drutu, który w czasie pracy jest dostarczany przez podajnik. Drut do lutospawania charakteryzuje się swoją specyfiką. Najczęściej stosuje się produkowany z miedzi drut CuSi3 o temperaturze topnienia 910-1025°C, który idealnie zdaje egzamin w spajaniu cynkowanych blach stalowych, a także stali nisko- i niestopowych, stopów miedzi oraz żeliwa. Dzięki zawartości krzemu i manganu charakteryzuje się właściwościami zwilżającymi oraz odpornością na ścieranie. Za jego wadę uchodzi zwykle wysoka cena. Przykładowo szpulka o wadze 1 kg z drutem o średnicy 1 mm kosztuje ok. 80 zł. Natomiast koszt szpulki 5-kilogramowej z drutem o średnicy 0,8 mm to wydatek ponad 400 zł.
Inny popularny drut miedziany to CuAl8 o temperaturze topnienia 1030-1040°C. Pozwala tworzyć połączenia o bardzo wysokiej odporności na korozję i działanie wody morskiej. Dzięki swoim własnościom drut można stosować w przemyśle stoczniowym przy spawaniu konstrukcji statków i barek, pomp, elementów śrub, zaworów itp. Za sprawą działania w szerokim zakresie temperatur używa się go również w przemyśle petrochemicznym do spawania m.in. wymienników ciepła.
Jaki gaz do lutospawania wybrać?
Wśród gazów spawalniczych wyróżnia się osłonowe i palne. Ten pierwszy jest niezbędny, aby chronić przed działaniem gazów atmosferycznych spawane elementy. Lutospawanie, a także spawanie MIG MAG i TIG wymagają użycia gazu osłonowego. Zwykle poleca się do tego celu czysty argon, który zabezpiecza przed wpływem azotu oraz tlenu. Niektórzy producenci zalecają również mieszanki z helem. Standardowo przepływ powinien wynosić ok. 12 l/min. Kupując drut CuSi3 lub inny przeznaczony do spawania, spotkasz się z oznaczeniem wymaganego gazu osłonowego.
Obróbka blachy ocynkowanej – nie tylko lutospawanie
We wcześniejszych częściach artykułu przedstawiliśmy technikę łączenia wykorzystywaną najczęściej do blachy ocynkowanej, czyli lutospawanie ocynku. Natomiast na przeciwległym biegunie spajania znajduje się cięcie. Choć wydaje się ono prostsze, to także w tym przypadku należy mieć na uwadze ryzyko uszkodzenia antykorozyjnej warstwy.
Jak już wiesz, ocynkowana blacha nie może być poddawana działaniu zbyt wysokiej temperatury. Użycie np. szlifierki kątowej wyposażonej w tarczę do przecinania blachy może doprowadzić do przegrzania powierzchni, wskutek czego straci swoje antykorozyjne właściwości. Aby tego uniknąć, należy do cięcia blachy płaskiej stosować nożyce języczkowe lub nożowe, a do falistej i trapezowej rozdzieraki stemplowe. Wymienione narzędzia nie naruszają warstwy ocynku. Doskonale sprawdzają się w wykańczaniu m.in. blachy dachowej i rynien.
Co jednak zrobić w przypadku obróbki blachy ocynkowanej na dużą skalę? Z pomocą przychodzi cięcie laserem. Jego zastosowanie zapewnia najwyższy stopień precyzji i staranności wykonania. Ponadto gwarantuje powtarzalność praktycznie niemożliwą do osiągnięcia w ręcznej pracy, co ma szczególne znaczenie w masowej produkcji. Krawędzie elementów ciętych laserowo są idealnie równe i nie wymagają poprawek. Profesjonalne maszyny ze sterowaniem CNC radzą sobie także z wykonywaniem różnego rodzaju wzorów.
Lutospawanie – podsumowanie
Lutospawanie to najlepsza metoda polecana do spajania blach ocynkowanych, co sprawia, że najczęściej jest stosowana w branży motoryzacyjnej, nie tylko podczas produkcji samochodów, ale i ich napraw. Warstwa cynku zabezpiecza blachę przed korozją, a jej obróbka może prowadzić do uszkodzenia powłoki. Lutospawanie ocynku dzięki niższej temperaturze niż spawanie jest pod tym względem bezpieczniejsze. Ponadto nie powoduje powstawania groźnych dla zdrowia oparów, co ma szczególne znaczenie dla zgodności z BHP.
Efektem jest wysokiej jakości spoina, nie tylko odporna na korozję, ale również pozbawiona porów. Jej umiejętne wykonanie sprawia, że nie wymaga dalszej obróbki. Do pracy tą techniką potrzebujesz spawarki z opcją lutospawania lub migomatu wyposażonego w odpowiedni uchwyt i podajnik do miedzianego drutu służącego jako spoiwo. Niezbędny jest także gaz osłonowy – najczęściej poleca się do tego celu czysty argon. Ze względu na cenę drutu CuSi3 i argonu lutospawanie uchodzi za dość kosztowną metodę łączenia powierzchni.
W tym artykule przedstawiliśmy garść informacji dotyczących jednej wybranej techniki spajania. Jeśli natomiast szukasz szczegółów dotyczących rysunków technicznych używanych przez spawaczy, koniecznie zapoznaj się z naszym wpisem przybliżającym oznaczenia spoin.
Udostępnij