Trasowanie jest niezbędną czynnością w procesie obróbki skrawaniem drewna i metalu. Wyjaśniamy, na czym dokładnie ono polega, opisujemy jego rodzaje, a także przedstawiamy najczęściej używane narzędzia traserskie.
Trasowanie jest niezbędną czynnością w procesie obróbki skrawaniem drewna i metalu. Wyjaśniamy, na czym dokładnie ono polega, opisujemy jego rodzaje, a także przedstawiamy najczęściej używane narzędzia traserskie.
Definicja trasowania i narzędzi traserskich
Definicja trasowania określa je jako wytyczanie, wyznaczanie linii na powierzchni materiału. Jest ono niezbędne, aby później precyzyjnie wyciąć różne kształty, w tym otwory. Pierwszy etap trasowania obejmuje stworzenie rysunku. Powinny się na nim znaleźć miejsca cięć i otworów wraz z wymiarami, a także krawędzie. Drugi etap polega na przeniesieniu rysunku na materiał.
Rozróżnia się dwa rodzaje trasowania:
- płaskie,
- przestrzenne.
Pierwszy polega na wyznaczaniu linii (w tym osi symetrii) na płaszczyźnie. Drugi także ma za zadanie wyznaczenie linii, ale na powierzchni bryły. Przed przystąpieniem do trasowania zawsze należy pamiętać o sprawdzeniu stanu materiału lub przedmiotu, który ma zostać poddany obróbce. Do trasowania służą specjalne narzędzia. Umożliwiają m.in. kreślenie rys i wykonywanie pomiarów.
Przyrząd traserski – podstawowe rodzaje
Każdy z przedstawionych wyżej rodzajów wymaga osobnych narzędzi traserskich. Wyznaczanie linii na płaszczyźnie wymaga użycia m.in.:
- rysika,
- suwmiarki traserskiej,
- znacznika,
- cyrkla traserskiego,
- punktaka,
- liniału traserskiego,
- kątownika,
- środkownika,
- pryzmy traserskiej.
Z kolei do trasowania przestrzennego wykorzystuje się głównie:
- wysokościomierz suwmiarkowy,
- płytę traserską,
- znaczniki słupkowe,
- przymiary kreskowe,
- skrzynki traserskie,
- podstawki traserskie.
Wymienione przyrządy są niezbędne w profesjonalnej eksploatacji, ale mogą także przydać się hobbystom. Urządzanie warsztatu majsterkowicza zajmującego się obróbką drewna lub metalu będzie bowiem wymagało narzędzi do precyzyjnego wyznaczania kształtów.
Znacznik
Znacznik to przyrząd wyposażony w igłę lub nożyk, który służy do trasowania linii poziomych, przenoszenia wymiarów oraz wyznaczania wstępnych linii cięcia na drewnie. Dzięki rolce toczy się po krawędzi trasowanej powierzchni.
Wysokościomierz suwmiarkowy
Za pomocą wysokościomierza suwmiarkowego dokonuje się pomiaru wysokości danego przedmiotu. Aby to zrobić, należy ustawić narzędzie i obrabiany element na płaskiej powierzchni, najlepiej płycie traserskiej. Wynik odczytuje się na podziałce znajdującej się na pionowej prowadnicy.
Płyta traserska
Wspomniana wyżej płyta to płaszczyzna odniesienia w pomiarach traserskich. Płyty traserskie wykonuje się z granitu, ceramiki i żeliwa. Od góry mają gładką powierzchnię, aby umożliwić precyzyjny pomiar.
Do umieszczania trasowanych przedmiotów na płycie stosuje się podstawki traserskie. Oprócz nich podczas trasowania przestrzennego używa się znaczników słupkowych, przymiarów kreskowych i skrzynek traserskich. Pomocniczo na stanowisku pracy znajduje się zwykle sprzęt do malowania. Specjalne farby umożliwiają bowiem znakowanie, a tym samym łatwiejsze dostrzeżenie wyznaczonych linii.
Pozostałe narzędzia traserskie
Narzędzia traserskie to szeroka gama sprzętu, który uzupełnia narzędzia do obróbki drewna oraz metalu. Oprócz znaczników, wysokościomierzy i płyt używa się także rysików (do kreślenia rys), punktaków (do nanoszenia zaznaczeń na powierzchni poprzez uderzanie młotkiem), cyrkli (do rysowania obwodów). Suwmiarki traserskie wyposażone w rysik pozwalają wyznaczać oraz mierzyć linie lub kształty przyszłej obróbki. Liniał z podstawką jest niezbędny do mierzenia odległości, kreślenia linii poziomych i ustawiania znacznika.
Jeśli z kolei chcesz wyznaczyć kąt prosty, musisz skorzystać z kątownika. Do wyznaczania środka na płaskiej powierzchni okrągłego przedmiotu służy środkownik. Pryzmy traserskie są niezbędne do stabilnego mocowania elementów o cylindrycznym kształcie, szczególnie do obróbki za pomocą frezarki. Mają kształt prostopadłościanów albo sześcianów z wycięciami przypominającymi literę V.
Narzędzia traserskie stolarskie
Zakład stolarski to miejsce, w którym wykorzystuje się zarówno elektronarzędzia, jak i narzędzia ręczne. Wybierając te pierwsze, skupiasz się zwykle na typach i parametrach, np. rodzajach pił tarczowych do drewna. Nie można jednak zapominać o tych najprostszych, których użycie jest niezbędne, aby precyzyjnie wykonać pracę. Mowa oczywiście o narzędziach traserskich stolarskich.
Opisane w poprzednich częściach artykułu przyrządy są dość uniwersalne i w większości sprawdzają się zarówno w obróbce drewna, jak i metalu (np. liniały i wysokościomierze). Niemniej najbardziej podstawowym sprzętem w rękach stolarza jest specjalny ołówek – mocniejszy od zwykłego i o intensywniejszym kolorze. Ołówki stolarskie występują także w wersji automatycznej.
Oprócz znacznika (np. do trasowania tzw. jaskółczych ogonów) niezbędna jest węgielnica, którą można spotkać również w branży geodezyjnej i budowlanej. Za jej pomocą wytycza się kąty proste, pełne i półpełne. Do typowo stolarskich narzędzi zaliczają się także noże traserskie oraz kątowniki nastawne. Po skompletowaniu narzędzi traserskich oraz elektronarzędzi należy zaopatrzyć się w niezbędne do obróbki drewna akcesoria, m.in. różne rodzaje frezów.
Jakie wybrać narzędzia traserskie – podsumowanie
Narzędzia traserskie są niezastąpione wszędzie tam, gdzie obrabia się drewno i metal. Aby precyzyjnie je wyciąć, ukształtować czy wykonać w nim otwory, należy wcześniej odpowiednio przygotować materiał. Niezależnie od tego, czy zajmujesz się wyznaczaniem linii na płaszczyźnie, czy na bryle potrzebujesz właściwego sprzętu. Trasowanie kształtu wymaga przyrządów pomiarowych (np. suwmiarki traserskiej) oraz służących do nanoszenia wymiarów (np. znacznika). Ważne jest także dokładne wyznaczanie kątów przy użyciu kątownika.
Może się okazać, że podstawowe narzędzia okażą się niewystarczające. Dlatego przymierzając się do zrealizowania konkretnego projektu, takiego jak przykładowo budowa własnej furtki, należy w pierwszej kolejności dokładnie przeanalizować swoje potrzeby i sprawdzić zaopatrzenie warsztatu pod tym kątem.
Udostępnij