Lutowanie miedzi to skuteczny sposób na trwałe połączenie dwóch lub więcej elementów wykonanych z tego metalu. Znajduje ono zastosowanie nie tylko podczas naprawy elektronicznych komponentów, ale i tworzenia instalacji rurowych. Jak więc stworzyć trwałe połączenie? Z naszego artykułu dowiesz się, jak wygląda lutowanie miedzi oraz poznasz jego rodzaje.
Lutowanie miedzi to skuteczny sposób na trwałe połączenie dwóch lub więcej elementów wykonanych z tego metalu. Znajduje ono zastosowanie nie tylko podczas naprawy elektronicznych komponentów, ale i tworzenia instalacji rurowych. Jak więc stworzyć trwałe połączenie? Z naszego artykułu dowiesz się, jak wygląda lutowanie miedzi oraz poznasz jego rodzaje.
Lutowanie miękkie i twarde miedzi. Które wybrać?
W zależności od rodzaju połączenia oraz czynników, które będą oddziaływać na miedź, możesz zastosować dwie metody – lutowanie miękkie lub twarde. Różnice między nimi wynikają przede wszystkim z parametrów obróbki, które zastosujesz podczas lutowania.
Lutowanie miękkie – na czym polega?
Do wykonania pierwszego rodzaju połączeń będziesz musiał zastosować temperaturę poniżej 400°C oraz lut i topnik przeznaczone do tego typu prac. Zwykle materiałem spajającym jest lut cynowo-ołowiowy lub cynowo-miedziany.
Lutowanie miękkie miedzi cechuje się mniejszą trwałością połączeń. Dlatego musisz mieć pewność, że na miejsca styku nie będzie oddziaływać temperatura powyżej 110°C. W przeciwnym wypadku dojdzie do rozszczelnienia. Z drugiej jednak strony podczas obróbki miedź nie ulega wyżarzaniu, które mogłoby negatywnie wpłynąć na trwałość materiału. Dzięki temu zachowuje ona swoją naturalną twardość.
Lutowanie miękkie wykorzystuje się np. przy tworzeniu instalacji do centralnego ogrzewania.
Lutowanie twarde – na czym polega
Jak można się łatwo domyślić, lutowanie twarde miedzi jest dokładnym przeciwieństwem wcześniej opisywanej metody. Tutaj temperatura obróbki przekracza 400°C, a spoiny są wykonane z miedzi, srebra i fosforu.
Połączenia wykonane za pomocą lutowania twardego mają o wiele większą trwałość. Są w stanie wytrzymać działanie temperatur powyżej 110°C. Są również odporniejsze na rozciąganie i uderzenia. Obróbka jednak zmniejsza twardość miedzi, dlatego należy przeprowadzać ją z dużą ostrożnością. Dodatkowo wysoka temperatura sprawia, że z topnika i lutu mogą wydzielać się szkodliwe substancje. Konieczne jest więc zapewnienie odpowiedniej wentylacji w pomieszczeniu.
Wybór między lutowaniem twardym a miękkim będzie zależeć od tego, jakie czynniki będą oddziaływać na połączenie. Warto, żebyś dokładnie się nad tym zastanowił.
-
Stacja lutownicza – 75 W – 2 x kolba – podgrzewacz – LED 979,00 zł
-
Zestaw Stacja lutownicza – 80 W – cyfrowa – LED + Lampa Physa – powiększająca – 3 dpi – LED
-
Zestaw Stacja lutownicza – 100 W – cyfrowa – LED + Lampa powiększająca – 3 dpi – LED
-
Zestaw Stacja lutownicza – 100 W – cyfrowa – LCD dotykowy + Lampa powiększająca – 3 dpi – LED
Jak lutować miedź? Najważniejsze kroki
Cały proces opisywany w tym artykule nie należy do najtrudniejszych. Kluczowej jest odpowiednie przygotowanie się do pracy oraz przestrzeganie określonych zasad. Pozwolą one wykonać trwałe połączenie tam, gdzie będzie to konieczne. Jak zatem lutować miedź?
Przede wszystkim dobierz odpowiedni topnik i lut. Pierwszy produkt służy do oczyszczania miejsc styku miedzianych elementów. Zapobiega powstawaniu tlenków podczas obróbki termicznej, które normalnie zmniejszyłyby trwałość połączenia. Lut z kolei ma formę drutu lutowniczego lub specjalnych prętów. Po stopieniu tworzy on spoinę utrzymującą oba elementy. Ważne, żeby oba produkty były przeznaczone do wybranego przez Ciebie sposobu lutowania – twardego lub miękkiego. Kwestię palników, stacji lutowniczych i lutownic omówimy w dalszej części artykułu.
Kolejnym krokiem jest dokładne oczyszczenie lutowanych obiektów. Sprowadza się to do usunięcia zabrudzeń, nalotów, resztek klejów i odtłuszczenia powierzchni. Do czyszczenia można użyć skrobaków, włóknin szlifierskich czy gąbek. Należy też pozbyć się wszelkich zadziorów powstałych w wyniku przycinania elementów. W tym celu krawędzie najlepiej poddać fazowaniu.
Teraz możesz nałożyć topnik na powierzchnie, które będą się ze sobą stykać. Ważne, żeby nie stosować zbyt dużej ilości preparatu! Powinna to być bardzo cienka warstwa, a jej nadmiar należy zebrać za pomocą miękkiej ściereczki. Po przyłożeniu obu elementów możesz przystąpić do lutowania miedzi. W tym celu za pomocą palnika lub lutownicy równomiernie ogrzewaj obszar połączenia. Uważaj, żeby nie przegrzać materiału, ponieważ nałożony topnik nie będzie w stanie usunąć powstających tlenków.
Gdy metal będzie nagrzany, do szczeliny montażowej możesz zacząć przykładać drut lutowniczy, który zacznie się topić. Bardzo ważne, żeby łącznik topił się pod wpływem temperatury nagrzanej miedzi, a nie płomienia! Warto więc co jakiś czas odsuwać palnik, aby lut mógł uzupełnić szczelinę.
Po wszystkim gotowe połączenie należy zostawić do ostygnięcia. Pod żadnym pozorem nie chłódź go wodą czy podmuchami powietrza, ponieważ możesz uszkodzić spoinę. Z tego samego powodu nie wolno dotykać lutu, gdy jest jeszcze ciepły.
Jak lutować rury miedziane?
Lutowanie miedzi stosuje się przede wszystkim do tworzenia instalacji wodnych czy gazowych w budynkach. Rurki miedziane, mimo że są droższe od tych wykonanych z tworzywa sztucznego, to nadal są częstym wyborem fachowców z branży budowlanej. Jak zatem lutować rury miedziane?
Cały proces jest bardzo podobny do tego, który opisaliśmy w poprzedniej części. Musisz jednak pamiętać o kilku rzeczach, jeśli zależy Ci na prawidłowym wykonaniu połączeń.
Jednym z nich jest właściwe docięcie rurek. Zdarza się bowiem, że przewody będą dłuższe, niż jest to konieczne, więc niezbędne będzie ich skrócenie. W tym celu nie powinno się korzystać z nożyc mogących zgiąć, a w efekcie zmniejszyć światło rurki. Możesz za to sięgnąć po specjalne narzędzia do obróbki rur. Ostatecznie sprawdzi się też piłka do metalu, jednak musisz pamiętać o usunięciu zadziorów z krawędzi. Pamiętaj też o oczyszczeniu fragmentów, które będą miały styczność z drugim elementem.
-
Zaciskarka osiowa do rur – ekspander – Ø16-32 mm 1 449,00 zł
-
Prasa do rur – 40 kN – regulowane rączki 549,00 zł
-
Giętarka do rur – ręczna – rury okrągłe Ø38 mm
1 399,00 zł1 199,00 zł -
Giętarka do rur – 3 matryce – do 120° 3 399,00 zł
Lutowanie rur miedzianych można przeprowadzić zarówno z wykorzystaniem kolanek lub złączek, jak i bez nich. W drugiej sytuacji konieczne jednak będzie odpowiednie poszerzenie średnicy zakończenia jednego z przewodu tak, żeby można było osadzić w nim drugą rurkę. Warto wówczas sięgnąć po ekspander i zaciskarkę osiową do bezpiecznego przeprowadzenia tej czynności.
Po oczyszczeniu i przygotowaniu materiałów możesz przystąpić do właściwego lutowania. Zacznij od nałożenia topnika na zewnątrz rurki, którą umieścisz w drugim elemencie. Następnie ruchem obrotowym włóż ją do złączki lub drugiego przewodu. Dzięki temu preparat zostanie równomiernie rozprowadzony po całej powierzchni ścianki.
Kolejnym krokiem jest ogrzewanie miedzianych rurek i nakładanie lutu. Pamiętaj o tym, że drut musi się topić pod wpływem temperatury metalowego przewodu, a nie płomienia czy lutownicy! Unikaj też nadmiernego przegrzewania przewodów. Po wszystkim pozostaw połączenie do ostygnięcia.
Jaki palnik do lutowania wybrać?
Wybór odpowiedniego palnika do lutowania miedzi jest niezwykle istotny, jeżeli chcesz, aby wykonane przez Ciebie połączenia wyróżniały się wysoką trwałością. Wpływ na Twoją decyzję będzie miała metoda lutowania oraz warunki panujące w pomieszczeniu.
W przypadku lutowania miękkiego najczęściej stosuje się palniki gazowe o wąskim płomieniu zasilane mieszanką propan-butan lub samym butanem. Z kolei do lutowania twardego warto sięgnąć po palniki zasilane mieszanką propan-tlen albo acetylenem. Można zastosować również specjalne lampy lutownicze na propan-butan.
Wszystkie powyższe sprzęty łączy jedna wspólna cecha – wytwarzają one płomień. Jednak są sytuacje i miejsca, w których nie ma możliwości pracy z otwartym ogniem. Dlatego stworzono lutownice indukcyjne wyposażone w cęgi. Umieszcza się między nimi miedzianą rurkę, a następnie, w wyniku działania wysokiej temperatury, łączy się ona z drugim przewodem.
Lutowanie miedzi – podsumowanie
Jak już wspominaliśmy, lutowanie miedzi nie jest zadaniem skomplikowanym. Wystarczy jedynie dobrać odpowiednie materiały, palnik i zdecydować się na lutowanie miękkie lub twarde. Oczywiście nie zapominaj też o zasadach bezpieczeństwa!
W związku z tym, że będziesz pracować z wysoką temperaturą i ogniem, musisz się odpowiednio ubrać. Ubrania z tworzyw sztucznych kompletnie nie wchodzą w grę. Mogą bowiem ulec stopieniu, co doprowadzi do bolesnych poparzeń. Warto więc ubrać się w coś z naturalnej bawełny.
Na ręce załóż rękawice ochronne. Unikniesz dzięki nim poparzenia, a także kontaktu z topnikiem, który może zawierać agresywne składniki. Zwróć też uwagę na fakt, że miedź bardzo szybko się nagrzewa. Dlatego pod żadnym pozorem nie dotykaj jej gołą dłonią zaraz po lutowaniu!
Udostępnij